موسیقی ما - اول اردیبهشت ماه، اگر با دل مهربان تو من از قاسم رفعتی روز «ابو محمّد مُشرفالدین مُصلح بن عبدالله بن مشرّف» متخلص بـه سعدی است. اگر با دل مهربان تو من از قاسم رفعتی شاعر نامدار فارسی کـه سادهنویسی و ایجازش، همچنان بعد از قرنها، آثار او را به منظور مردم امروز ایران، قابل درک کرده است. اگر با دل مهربان تو من از قاسم رفعتی بـه سعدی لقب «استاد سخن» دادهاند. او حدود 700 غزل دارد کـه بسیـاری از آنان، با سادگی و خلوصی انکارناپذیر دربارهی مفهموم عمـیقی چون «عشق» سخن مـیگوید. اما اشعار او پیوندی دیرینـه با موسیقی سنتی ایران دارد. موسیقی سنتی ایران همواره شعر را چاشنی روایت خود ساخته، بـه همـین خاطر با شعر بسیـار مانوس هست و این دو هنر از دیرباز، درون پرتو یکدیگر پرورده و بالیدهاند. شعر، زبان اسرار هست و موسیقی، هنر خلق زیبایی با اصوات و الحان هست و تلفیق این دو، کیمـیاگری خیـال مـیآفرینند.
اشعار سعدی چنان شیواست کـه تلفیق آن با موسیقی به منظور هر آوازخوان و آهنگسازی ایدهآل است. فرصت شیرازی درون کتاب «بحور الالحان» کـه کتابی بـه قصد راهنمایی خوانندگان به منظور انتخاب اشعار است، از سعدی بیش از هر دیگر نمونـه آورده است. درون این سالها نیز خوانندگان بزرگی چون تاج اصفهانی، غلامحسین بنان، محمدرضا شجریـان، سید جواد بدیعزاده،فاختهای، محمودی خوانساری، شـهیدی و گلپایگانی و خوانندگان جوانتر از غزلیـات او بهرههای بسیـاریاند و اگر درون سالهایی اشعار مولانا و حافظ نقش پررنگتری درون موسیقی ملی ایران داشت؛ حالا اما بـه نظر مـیرسد بار دیگر، اهالی موسیقی بازگشتی دوباره بـه اشعار او داشتهاند.
«علینقی وزیری» از جمله آهنگسازانی بود کـه به سعدی علاقهای ویژه داشت. او اولین تصنیف خود را بر اساس «خریدار تو» را درون ماهور ساخت: اگر با دل مهربان تو من از قاسم رفعتی «من بی مایـه کـه باشم کـه خریدار تو باشم/ حیف باشد کـه تو یـار من و من یـار تو باشم» او بعدها گوشـهنشین و مشتاق و پریشان را نیز بر اساس اشعار سعدی نوشت: «من خود ای ساقی، از این شوق کـه دارم مستم/ تو بـه یک جرعهی دیگر ببری از دستم.» آهنگسازان غربی نیز درون این زمـینـه فعالیتهایی داشتهاند؛ به منظور مثال «موریس بژار»، بالهی «گلستان» را با الهام از گلستان سعدی نوشت و «امـینالله حسین» نیز قطعهای روی کاروان سعدی دارد:«ای ساربان آهسته ران کآرام جانم مـیرود/ این دل کـه با خود داشتم با دلستانم مـیرود» این شعر همچنان توسط بسیـاری از خوانندهها و ارکسترها اجرا مـیشود. روانی شعر سعدی و سهلالهضم بودن آن، نـه تنـها باعث شده کـه آهنگسازان بسیـاری از آنـها بهره بگیرند کـه به آواز خواندن حالت مـیدهد.
اما راز این پیوند عمـیق اشعار سعدی با موسیقی ایران چیست؟ مکتوباتی کـه از زندگی سعدی باقی مانده، نشان مـیدهد کـه او درون مجالس موسیقی، مستمع، و از احوال آن بهرهمند بوده است؛ اما برخلاف شعرایی مانند منوچهری، رودکی، فرخی و... کـه بهصراحت بـه نوازندگی و خوانندگی خود اشاره کردهاند، ادعایی درون موسیقی ندارد؛ با این وجود وزن سیـال و روان و هنی سحرآمـیز واجها، اثرگذاری آهنگ غزل او را بیشتر کرده و رابطه متقابلی را مـیان ابیـات غزل و نغمـههای موسیقی پدید آورده است. اگرچه موسیقی زمان او تفاوت های بسیـاری با موسیقی ردیف- دستگاهی ما داشته است؛ اما همچنان مـیتوان این قدرت را درون اشعار او مشاهده کرد؛ بـه خصوص آنکه آنچه غزل سعدی را بارز مـیکند، تنـها، سادگی و بیتکلفی طبیعی نیست؛ او گزیدهگوست و ایجاز سخن او به منظور ارائه و اجرا درون دستگاهها و آوازهای موسیقی بسیـار مناسب هست و موسیقی دستگاهی ایران، این غزلها را مایـهی روایت خود دانسته است.
در این مـیان اما خوانندهای چون «محمدرضا شجریـان» درون تمام سالهای فعالیت خود، ارادت بسیـاری بـه شیخ اجل داشته هست و بسیـاری از آثار خود را بر اساس آثار او خلق کرده است. از اثری چون «پیوند مـهر» کـه به شکل کامل از اشعار سعدی درون آهنگسازی «فرهنگ شریف» بهره برد که تا آلبوم «نوا» با آهنگسازی پرویز مشکاتیـان کـه یکی از قدرتمندترین و ماندگارترین آثار تاریخ موسیقی سنتی ایران است. او درون «غوغای عشقبازان» نیز بـه شکل تمام از اشعار این شاعر بهر است. هر غزلی هم کـه خوانده، خود حکایتی داشته است، به منظور مثال دربارهی «بگذار که تا مقابل روی تو بگذریم / دزدیده درون شمایل خوب تو بنگریم» گفته است: « یک روز با آقای و چند تن از دوستان دور هم بودیم کـه این اجرا شد. ایشان شروع د بـه نوا زدن و من دیوان را ورق زدم، این شعر آمد، بعد دیوان را ورق زدم، چیز دیگری آمد کـه بیـات ترک خواندم و بعد سهگاه خواندم. همـینطور ادامـه داشت و من درون وسط کار ایشان دیوان را ورق مـیزدم و غزل دیگری مـیآمد و مـیخواندم. بـه این شکل شروع کردم بـه مرکبخوانی و یکی از کارهای خوب همـین مرکبخوانی سعدی است.»
او دربارهی استفاده از اشعار سعدی مـیگوید: «سعدی روانترین غزل را سروده و زبانش بـه روانی نثر است. اینقدر اشعارش زیبا و خواندن آن راحت هست که همـه متوجه مـیشوند. خیلی خواننده مشکل ندارد کـه مثل شعر حافظ چه کند و موسیقی کلام را چگونـه انتخاب کند که تا بتواند عمق شعر را بیـان کند. شعر سعدی لموستر هست و هری با هر سوادی شعر سعدی را خیلی خوب مـیفهمد و برای خواننده هم خیلی راحتتر هست که آن را ارائه کند. هر شاعری، موسیقی شعرش را خودش از اول روی شعرش گذاشته هست و ما حتما آن را کشف کنیم. وقتی کشف کردیم، خیلی خوب مـیتوانیم آن را بیـان کنیم. شعر سعدی به منظور آوازهخوانی کـه توانایی خواندن داشته باشد، خیلی روان و بهترین نوع غزل است. اما مولانا و بویژه حافظ را هر آوازهخوانی نمـیتواند بخواند.»
او البته دربارهی تلفیق شعر و موسیقی نظر خود را دارد: «وقتی مـیخواهیم مفهوم یک غزل را بـه شنونده انتقال دهیم، حتما خیلی دقت کنیم کـه شعر فدای تکنیکهای آوازی و چهچهه و مسائل موسیقایی نشود و هر دو با هم بال پرواز باشند؛ یعنی موسیقی و شعر هر دو با هم، آدم را ببرد. دستوراتی دارد کـه باید رعایت کرد. تاکیدها حتما بهجا باشد، کششها حد و اندازه دارد. تحریر نباید جایی باشد کـه فضای شعر را تحت تاثیر قرار دهد. شعر خودش ملودی دارد و ما را گرفتار مـیکند؛ تکنیکهای آوازی هم هست کـه اینها را درون بیـان کلام نمـیشود اجرا کرد؛ چون شعر فدا مـیشود. بنابراین بعد از بیـان شعر اگر نیـاز بود جملهی موسیقایی شعرمان را با تحریر تمام کنیم، این کار را مـیکنیم. حتما هم اینطور نیست کـه باید تحریر بدهیم. این هست که همـه دست بـه دست هم مـیدهد به منظور یک اجرای خوب.» او ماجرا را خیلی سادهتر هم بیـان مـیکند: «خواننده حتما همـهی تکنیکها را بلد باشد، حالت سؤالی، خبری، ایجابی، امری، نـهی و حاشا را بلد باشد. یک نوع فن بیـان درون آواز هست. آواز عین همان دکلمـه است؛ منتها کمـی کشش آن بیشتر است.»
در این مـیان «محمدرضا لطفی» دربارهی سعدی و تاثیرش بر موسیقی ایران نوشته است: «نکتهی دیگری کـه در اشعار سعدی بـه چشم مـیخورد، پیوند کلمات درون کنار هم و نرمـی اصوات درآن هست که شما این نرمـی را درون اشعار مکتب خراسان کمتر مشاهده مـیکنید. این نرمـی و وصل اصوات کـه در لابهلای کلمات و واژههای سعدی نـهفته است، پلکانی و چسبیده و موزاییکوار بودن آن هست که با ساختار موسیقی ردیف و وصل گوشـهها و تغییر مایـههای انطباق کامل دارد. اشعار سعید بـه خاطر اهمـیت موضوعی و تخیل شاعرانـه و دهها دلیل دیگر، درون بیشتر فرهنگهای اسلامـی مطرح بود. خوانندگان فارسیخوان درون بخش عمدهای از آسیـای مـیانـه دوره سامانیـان کـه مرکز ادبیـات فارسی بود، از اشعار سعدی استفاده مـید. همچنین ترانـهسازان، نوازندگان و خوانندگان زیـادی بر روی این اشعار موسیقی مـیگذاشتند. درون سدههای کنونی بیشتر خوانندگان از اشعار سعدی استفاده کردهاند. اگر آماری از ضبط صفحات قدیمـی گرفته شود مـیزان استفاده از شعر سعدی درون مقایسه با مـیزان استفاده از شاعران دیگر درون آواز و تصنیف، از مقام بالاتری برخوردار است. نکته مـهم دیگری کـه در رابطه با موسیقی دستگاهی وجود دارد مسأله رسمـی بودن و فاخر بودن ملودیها، کرسیبندیها و ساختار مایـههاست. موسیقی دستگاهی همراه با غزل، بـه خصوص درون شعر سعدی، درون طی نزدیک بـه 700 سال چنان با هم درآمـیخته هست که شنونده قادر نیست بفهمد کـه شعر بر روی موسیقی گذارده شده یـا بر عکس. شکل و محتوا از یک سو و فرم ساز و آواز از سوی دیگر عمل جدا موسیقی از شعر را درون اشعار سعدی بسیـار سخت کرده کـه این از نزدیکی فرم غزل سعدی و شاید چند شاعر دیگر درون تاریخ ادبیـات ایران بـه فرمهای موسیقی حکایت مـیکند. جا دارد کـه محققین محترم یعنی ادبا، شاعران و موسیقیدانان درون این مورد تحقیق جامعی کنند. بـه همـین دلیل هست که هیچ ممنوعیتی به منظور حذف موسیقی نتوانسته روند رو بـه رشد موسیقی را متوقف نماید. نگارنده هشدار مـیدهد که، درون صورتی کـه در ایران آوازخوانان کم شده و نتوانند بـه رابطه شعر بـه خصوص اشعار سعدی و حافظ با موسیقی پی ببرند و حکومت درون این مورد بـه روند قانونمند موسیقی ردیفی و دستگاهی بیاعتنایی و کمتوجهی کند، بـه موسیقی، بـه خصوص بـه رشد شعر و معرفی غزل بـه توده مردم لطمـه بزرگی وارد خواهد آمد. بـه یـاد داشته باشیم فرم ساز و آواز با غزل، بـه یگانگی رسیده و غزلسرایـان راهی بـه جز این وسیله ناب هنری ندارند.»
سایت «موسیقی ما» تعدادی از غزلهایی کـه خوانندگان مختلف از اشعار سعدی خواندهاند را معرفی مـیکند. این لیست ممکن هست ناقص باشد یـا تعداد خوانندگانی کـه این غزلها را خواندهاند، بیشتر باشد؛ اما همـین آمار هم نشان مـیدهد کـه خوانندگان چه علاقهای بـه استفاده از حدود 700 غزل سعدی درون آثارشان داشتهاند:
1- اگر تو فارغی از حال دوستان یـارا/ فراغت از تو مـیسر نمـیشود ما را
اشکان کمانگری «بادآباد » چون دل بـه عشق دهی
محمدرضا شجریـان گلبانگ شجریـان (بت چین) ساز و آواز (تار)/ دستگاه ماهور
2- وقت طرب خوش یـافتم آن دلبر طناز را/ ساقی بیـار آن جام مـی مطرب بزن آن ساز را
سینا سرلک » دلبر طناز (نکوداشت استاد فرامرز پایور) » تصنیف دلبر طناز
3- برخیز که تا یک سو نـهیم این دلق ازرق فام را/ بر باد قلاشی دهیم این شرک تقوا نام را
محمدرضا شجریـان » درون خیـال » قبله عشق
محمدرضا شجریـان » درون خیـال » دنباله ی ساز و آواز
4- تا بود بار غمت بر دل بیهوش مرا / سوز عشقت ننشاند ز جگر جوش مرا
سینا سرلک » دلبر طناز (نکوداشت استاد فرامرز پایور) » تصنیف سوز عشق
5- لاابالی چه کند دفتر دانایی را/ طاقت وعظ نباشد سر سودایی را
رضا قلی مـیرزا ظلی » آوازهای رضا قلی مـیرزا ظلی » افشاری
6- برخیز که تا یک سو نـهیم این دلق ازرق فام را/ بر باد قلاشی دهیم این شرک تقوا نام را
محمدرضا شجریـان » درون خیـال » قبله عشق
محمدرضا شجریـان » درون خیـال » دنباله ی ساز و آواز
7- تا بود بار غمت بر دل بیهوش مرا / سوز عشقت ننشاند ز جگر جوش مرا
سینا سرلک » دلبر طناز (نکوداشت استاد فرامرز پایور) » تصنیف سوز عشق
رفتیم اگر ملول شدی از نشست ما/ فرمای خدمتی کـه برآید ز دست ما
8- وقتی دل سودایی مـیرفت بـه بستانها/ بی خویشتنم کردی بوی گل و ریحانها
علیرضا افتخاری » مستانـه » بوی گل و ریحانـها
9- ما را همـه شب نمـیبرد خواب/ ای خفته روزگار دریـاب/در بادیـه تشنگان بمردند/وز حله بـه کوفه مـیرود آب/ ای سخت کمان سست پیمان/ این بود وفای عهد اصحاب
محمدرضا شجریـان » چهره بـه چهره » تصنیف قدیمـی "ما را همـه شب"
10- چه دلها بردی ای ساقی بـه ساق فتنـهانگیزت/ دریغا بوسه چندی بر زنخدان دلاویزت
ایرج بسطامـی » آشفته (گلپونـه ها) » تصنیف چه دلها
11- چنان بـه موی تو آشفتهام بـه بوی تو مست/ کـه نیستم خبر از هر چه درون دو عالم هست
اصغر شاه زیدی » چرخ گردون » ساز و آواز(درآمد بیـات زند،گشایش،شکسته) (آواز بیـات زند)
اصغر شاه زیدی » چرخ گردون » ادامـه ی ساز و آواز (آواز بیـات زند)
سالار عقیلی » سایـه های سبز » تصنیف ماهور/چنان
12- اگر مراد تو ای دوست بی مرادی ماست/ مراد خویش دگرباره من نخواهم خواست
همایون شجریـان » شوق دوست » ساز و اواز سه گاه "شوق دوست"
13- بوی گل و بانگ مرغ برخاست/ هنگام نشاط و روز صحراست
سالار عقیلی » عاشقی » چهار مضراب تصنیف بیـات اصفهان
14- سلسلهٔ موی دوست حلقه دام بلاست/ هر کـه در این حلقه نیست فارغ از این ماجراست
حسام الدین سراج » عشق و مستی » سلسله مو
محمدرضا شجریـان » یـاد ایـام » تصنیف "سلسله ی مو"
امـیر محمد تفتی » شـهر بی صدا » تصنیف سلسله موی دوست
داود عزیزی » جمله یکی بود » سلسله موی دوست - اسم ازلی
ایرج بسطامـی » موسم گل » تصنیف سلسله ی موی دوست (بیـات اصفهان)
15- فریـاد من از فراق یـار است/ وافغان من از غم نگار است
صدیق تعریف » فراق » تصنیف فریـاد
16- پای سرو بوستانی درون گلست/ سرو ما را پای معنی درون دلست
سالار عقیلی » سایـه های سبز » چهار مضراب تصنیف ماهور
محمود کریمـی » آموزش آواز (ردیف آوازی موسیقی سنتی ایران) ۳ » مثنوی مخالف (دستگاه سه گاه)
عبدالوهاب شـهیدی » مثنوی خوانی ۲ (شیوه های مثنوی خوانی درون دوران معاصر) » افشاری ۱
17- دیده از دیدار خوبان برگرفتن مشکلست/ هر کـه ما را این نصیحت مـیکند بیحاصلست
سینا سرلک » دلبر طناز (نکوداشت استاد فرامرز پایور) » تصنیف پیوند
18- بر من کـه صبوحی زدهام خرقه حرام است/ ای مجلسیـان راه خرابات کدام است
ایرج بسطامـی » افشاری مرکب » ای مجلسیـان
19- ای پیک پی خجسته کـه داری نشان دوست/ با ما مگو بـه جز سخن دل نشان دوست
محمدرضا شجریـان » دل مجنون » ساز و آواز (درآمد بیـات ترک، گشایش، ...)
20- مرا خود با تو چیزی درون مـیان هست/ و گر نـه روی زیبا درون جهان هست
سالار عقیلی » مایـه ی ناز 1 » ساز و آواز دشتی(گوشـه ی بیدگانی)
محمود کریمـی » آموزش آواز (ردیف آوازی موسیقی سنتی ایران) ۲ » بیدکانی (آواز دشتی)
21- بیـا بیـا کـه مرا با تو ماجرایی هست/ بگوی اگر گنـهی رفت و گر خطایی هست
همایون شجریـان » چه آتش ها » آواز گناه عشق
همایون شجریـان » نقش خیـال » آواز "گناه عشق"
22- مشنو ای دوست کـه غیر از تو مرا یـاری هست/ یـا شب و روز بـه جز فکر توام کاری هست
سالار عقیلی » قصه باران » فکر تو
23- دوش دور از رویت ای جان جانم از غم تاب داشت/ ابر چشمم بر رخ از سودای دل سیلاب داشت
محمدرضا شجریـان » دستان » آواز و نی
محمدرضا شجریـان » دستان » ادامـه ی آواز با کمانچه
24- عشق درون دل ماند و یـار از دست رفت/ دوستان دستی کـه کار از دست رفت
سالار عقیلی » عشق ماند » تصنیف افشاری / عشق
امـیر اشکان غلامـی » مسافران مردد » سعدی
25- هر کـه دلارام دید از دلش آرام رفت/ چشم ندارد خلاص هر کـه در این دام رفت
جمال الدین منبری » تک آهنگ های جمال الدین منبری » یـاد تو (دلارام)
26- خوش مـیروی بـه تنـها تنها فدای جانت/ مدهوش مـیگذاری یـاران مـهربانت
حسین علیشاپور » تنـها » تنـها
27- شب عاشقان بیدل چه شبی دراز باشد/ تو بیـا کز اول شب درون صبح باز باشد
حسام الدین سراج » نگاه آسمانی » شب عاشقان بیدل
علیرضا افتخاری » شب عاشقان » شب عاشقان
علیرضا افتخاری » عاشقا سلام عاشقا درود » شب عاشقان بیدل
28- هشیـاری حتما کز عشق بپرهیزد/ وین طبع کـه من دارم با عقل نیـامـیزد
محمدرضا شجریـان » آهنگ وفا » ساز و آواز (گشایش، ماهور،...)
29- تو را نادیدن ما غم نباشد/ کـه در خیلت بـه از ما کم نباشد
گروه پالت » آقای بنفش » از سرزمـین های شرقی
حسام الدین سراج » بوی بهشت » بوی بهشت
علیرضا افتخاری » آتش دل » تصنیف ۳
محمد اصفهانی » تنـها ماندم » روزی تو خواهی آمد
مظفر شفیعی » چهارگاه مرکب » گبری زابل
محمدرضا شجریـان » رندان مست » تصنیف "باد صبا"
30- اگر سروی بـه بالای تو باشد/ نـه چون بشن دلارای تو باشد
علیرضا افتخاری » مستانـه » خورشید مجلس
31- در پای تو افتادن شایسته دمـی باشد/ ترک سر خود گفتن زیبا قدمـی باشد
سید خلیل عالی نژاد » ثنای علی » پادشـه خوبان
32- آن سرو کـه گویند بـه بالای تو ماند/ هرگز قدمـی پیش تو رفتن نتواند
داریوش رفیعی » گلنار ۲ » آن سرو کـه گویند (دشتی)
33- کسی کـه روی تو دیدهست حال من داند/که هر کـه دل بـه تو پرداخت صبر نتواند
غلامحسین بنان » دیلمان (آثار استاد بنان روی صفحه های گرامافون) » مناجات پاک یزدانا (آواز ابوعطا)
34- حسن تو دایم بدین قرار نماند/ مست تو جاوید درون خمار نماند
صدیق تعریف » شور دشت » ساز و آواز. فرود. قرچه. خارا. فرود
35- آخر ای سنگدل سیم زنخدان که تا چند/ تو ز ما فارغ و ما از تو پریشان که تا چند
مظفر شفیعی » چهارگاه مرکب » اوج
مظفر شفیعی » چهارگاه مرکب » شوشتری
مظفر شفیعی » چهارگاه مرکب » منصوری
36- دلبرا پیش وجودت همـه خوبان عدمند/ سروران بر درون سودای تو خاک قدمند
حمـیدرضا نوربخش » کنسرت 76 گروه عارف » تصنیف دلبرا
37- شوخی مکن ای یـار کـه صاحب نظرانند/ بیگانـه و خویش از بعد و پیشت نگرانند
حسام الدین سراج » بوی بهشت » جامـه دران
38- ای ساربان آهسته رو کآرام جانم مـیرود/ وآن دل کـه با خود داشتم با دلستانم مـیرود
صدیق تعریف » شیدائی » تصنیف فراق
علیرضا افتخاری » کاروان » تصنیف کاروان
شـهرام ناظری » کیش مـهر » تصنیف.کاروان.نوا
محمدرضا شجریـان » پیوند مـهر » قطعه ی ضربی (ای ساربان)
سالار عقیلی » عشق ماند » تصنیف راست/ ای ساربان
علیرضا افتخاری » قصه شمع » دستان
علیرضا افتخاری » خروش بحر » کاروان (شور)
39- هر لحظه درون برم دل از اندیشـه خون شود/ که تا منتهای کار من از عشق چون شود
محمدرضا شجریـان » شب وصل » ساز و آواز (قرچه، رضوی،...)
40- به کوی لاله رخان هر کـه عشقباز آید/ امـید نیست کـه دیگر بـه عقل بازآید
علی زند وکیلی » دشت جنون » لاله رخان
41- آن نـه عشق هست که از دل بـه دهان مـیآید/ وان نـه عاشق کـه ز معشوق بـه جان مـیآید
علیرضا افتخاری » شب عاشقان » آن نـه عشق است
42- تو را سریست کـه با ما فرو نمـیآید/ مرا دلی کـه صبوری از او نمـیآید
محمدرضا شجریـان » فریـاد » هم آوازی درون شوشتری
43- برآمد باد صبح و بوی نوروز/ بـه کام دوستان و بخت پیروز
ایرج بسطامـی » بوی نوروز » تصنیف بوی نوروز
44- آن کـه هلاک من همـیخواهد و من سلامتش/ هر چه کند ز شاهدی نکند ملامتش
محمدرضا شجریـان » بیداد (همایون) » تصنیف "هلاک من"
45- دست بـه جان نمـیرسد که تا به تو برفشانمش/ بر کـه توان نـهاد دل که تا ز تو واستانمش
همایون شجریـان » ای جان جان بی من مرو » ساز و آواز شکسته "دست بـه جان نمـی رسد"
46- رها نمـیکند ایـام درون کنار منش/ کـه داد خود بستانم بـه بوسه از دهنش
همایون شجریـان » ای جان جان بی من مرو » ساز و آواز "رها نمـی کند ایـام"
47- هر کـه سودای تو دارد چه غم از هر کـه جهانش/ نگران تو چه اندیشـه و بیم از دگرانش
محمدرضا شجریـان » فریـاد » ضربی نغمـه
محمدرضا شجریـان » فریـاد » آواز راست پنجگاه
محمدرضا شجریـان » فریـاد » ادامـه ی آواز راست پنجگاه
48- رفتی و نمـیشوی فراموش/ مـیآیی و مـیروم من از هوش
حسام الدین سراج » کنسرت راست پنجگاه » ساز و آواز لیلی و مجنون و...
49- گر یکی از عشق برآرد خروش/ بر سر آتش نـه غریبست جوش
حسام الدین سراج » دل آرا » پیشواز جانان
50- ساقی بده آن گلرنگ/ مطرب بزن آن نوای بر چنگ
حسام الدین سراج » نازنین یـار » گلرنگ
51- گرم بازآمدی محبوب سیم اندام سنگین دل/گل از خارم برآوردی و خار از پا و پا از گل
محمدرضا شجریـان » آهنگ وفا » ساز و آواز (راک، کرشمـه راک،...)
52- جزای آن کـه نگفتیم شکر روز وصال / شب فراق نخفتیم لاجرم ز خیـال
محمدرضا شجریـان » رسوای دل » ساز و آواز (درآمد سه گاه، زابل، مویـه، رضوی، فرود بـه سه گاه)
53- جانان هزاران آفرین بر جانت از سر که تا قدم/ صانع خدایی کاین وجود آورد بیرون از عدم
سالار عقیلی » سعدی نامـه » تصنیف چهارگاه (سرو روان)
54- رفیق مـهربان و یـار همدم/ همـه دوست مـیدارند و من هم
سالار عقیلی » عاشقی » تصنیف سه گاه ۱
سالار عقیلی » عاشقی » تصنیف سه گاه ۲
55- چو بلبل سحری برگرفت نوبت بام/ ز توبه خانـه تنـهایی آمدم بر بام
سالار عقیلی » هوای آفتاب » آواز راک
56- مرا دو دیده بـه راه و دو گوش بر پیغام/ تو مستریح و به افسوس مـیرود ایـام
سالار عقیلی » بـه یـاد من باش » ساز و آواز
امـیر محمد تفتی » نای شکسته » آواز دشتی
57- روزگاریست کـه سودازده روی توام/ خوابگه نیست مگر خاک سر کوی توام
سالار عقیلی » عاشقی » تصنیف شوشتری
58- من اندر خود نمـییـابم کـه روی از دوست برتابم/ بدار ای دوست دست از من کـه طاقت رفت و پایـابم
محمدرضا شجریـان » غوغای عشقبازان » ساز و آواز قرائی
وحید تاج » خانـه ی غریب » سازوآواز (سلمک/شـهناز/قرچه/رضوی/نوا/فرود) (دستگاه شور)
59- گو خلق بدانند کـه من عاشق و مستم / آوازه درستست کـه من توبه شکستم
محمود کریمـی » آموزش آواز (ردیف آوازی موسیقی سنتی ایران) ۲ » درآمد (آواز دشتی)
60- من از آن روز کـه دربند توام آزادم/ پادشاهم کـه به دست تو اسیر افتادم
همایون شجریـان » چه آتش ها » ساز و آواز راست پنجگاه
61- عشقبازی نـه من آخر بـه جهان آوردم/ یـا گناهیست کـه اول من مسکین کردم
علیرضا افتخاری » عطر مـهر » جام محبت
62- از درون درآمدی و من از خود بـه درشدم/ گفتی کز این جهان بـه جهان دگر شدم
محمدرضا شجریـان » دستان » آواز و سنتور
محمدرضا شجریـان » دستان » ادامـه ی آواز با تار (حصار، فرود، پهلوی، جامـه دران(
محمدرضا شجریـان » دستان » ادامـه ی آواز و تار (مخالف، فرود، منصوری(
63- چنان درون قید مـهرت پای بندم/ کـه گویی آهوی سر درون کمندم
غلامحسین بنان » دیلمان (آثار استاد بنان روی صفحه های گرامافون) » دیلمان (آواز دشتی(
64- شکست عهد مودت نگار دلبندم/ برید مـهر و وفا یـار سست پیوندم
محمدرضا شجریـان » غوغای عشقبازان » تصنیف افشاری "باده عشق"
65- آمدی وه کـه چه مشتاق و پریشان بودم/ که تا برفتی ز برم صورت بیجان بودم
حمـیدرضا نوربخش » سعدی خوانی (وشتن) » عاشقانـه ی چهارم (منیژه)
66- من آن نیم کـه دل از مـهر دوست بردارم/ و گر ز کینـه دشمن بـه جان رسد کارم
علیرضا قربانی » حریق خزان (کنسرت صوتی) » آواز، پیـانو و کمانچه
67- من اگر نظر حرامست بسی گناه دارم/ چه کنم نمـیتوانم کـه نظر نگاه دارم
سالار عقیلی » بادۀ نوشین » آواز مویـه
سالار عقیلی » عاشقی » آواز سه گاه
اصغر شاه زیدی » سعدی خوانی (وشتن) » عاشقانـه ی اول (رابعه)
68- به خدا اگر بمـیرم کـه دل از تو برنگیرم/ برو ای طبیبم از سر کـه دوا نمـیپذیرم
علی جهاندار » صبح مشتاقان » سنتور و آواز
69- یک روز بـه شیدایی درون زلف تو آویزم/ زان دوشیرینت صد شور برانگیزم
علی جهاندار » صورتگر نقاش » تصنیف شیدایی
70- من بیمایـه کـه باشم کـه خریدار تو باشم/ حیف باشد کـه تو یـار من و من یـار تو باشم
علیرضا افتخاری » کاروان » آواز اصفهان
71- در آن نفس کـه بمـیرم درون آرزوی تو باشم/ بدان امـید دهم جان کـه خاک کوی تو باشم
علیرضا افتخاری » آتش دل » تصنیف ۱
72- غم زمانـه خورم یـا فراق یـار کشم/ بـه طاقتی کـه ندارم کدام بار کشم
محمدرضا شجریـان » نوا (مرکب خوانی) » ادامـه ی آواز و نی (بیـات ترک، گشایش، فرود بـه نوا، رهاب)
73- هزار جهد بکردم کـه سر عشق بپوشم/ نبود بر سر آتش مـیسرم کـه نجوشم
محمدرضا شجریـان » سر عشق » ساز و آواز
سینا سرلک » رومـی 2 » سر عشق
علیرضا افتخاری » نسیما » آواز بـه همراهی سه تار
ایرج بسطامـی » فسانـه » تصنیف هزار جهد
74- بار فراق دوستان بس کـه نشست بر دلم/ مـیروم و نمـیرود ناقه بـه زیر محملم
صدیق تعریف » شیدائی » تصنیف فراق
شـهرام ناظری » بی قرار » درآمد شور (فراق دوستانش باد) و آواز بار فراق دوستان (چوپانی)
75- تا تو بـه خاطر منی نگذشت بر دلم/ مثل تو کیست درون جهان که تا ز تو مـهر بگسلم
همایون شجریـان » ناشکیبا » ساز و آواز دشتی "داغ دوستی"
76- آن دوست کـه من دارم وان یـار کـه من دانم/ شیرین دهنی دارد دور ازو دندانم
محسن چاوشی » امـیر بی گزند » پریشان
77- اگر دستم رسد روزی کـه انصاف از تو بستانم/ قضای عهد ماضی را شبی دستی برافشانم
ایرج بسطامـی » افشاری مرکب » سنتور و آواز(درآمد،جامـه دران)
علیرضا قربانی » دخت پری وار » دریـای بی پایـان
78- سخن عشق تو بی آن کـه برآید بـه زبانم/ رنگ رخساره خبر مـیدهد از حال نـهانم
محمد نوری » جاودانـه با عشق » سخن عشق
79- ما همـه چشمـیم و تو نور ای صنم/ چشم بد از روی تو دور ای صنم
علیرضا افتخاری » همسایـه » صنم
80- ز دستم بر نمـیخیزد کـه یک دم بی تو بنشینم/ بجز رویت نمـیخواهم کـه روی هیچ بینم
حسام الدین سراج » آئینـه و آه » شیرین و فرهاد/عشاق
محمود محمودی خوانساری » قول و غزل 1 » همایون
81- دلم که تا عشقباز آمد درون او جز غم نمـیبینم/ دلی (دل) بی غم کجا جویم کـه در عالم نمـیبینم
محمدرضا شجریـان » سرود مـهر » ساز و آواز بیـات ترک "با کـه گویم راز"
82- ما دگر نگرفتیم بـه جای تو ندیم/ الله الله تو فراموش مکن عهد قدیم
مظفر شفیعی » راست ۱ » تصنیف قدیمـی (دستگاه شور(
83- بگذار که تا مقابل روی تو بگذریم/ دزدیده درون شمایل خوب تو بنگریم
محمدرضا شجریـان » نوا (مرکب خوانی) » آواز و نی
محمدرضا شجریـان » نوا (مرکب خوانی) » ادامـه ی آواز و نی (گوشت، فرود، بیـات راجع، عشاق، قرچه، رضوی(
سالار عقیلی » بادۀ نوشین » چهارمضراب همراه با آواز مویـه و مخالف
سالار عقیلی » از جان و از دل » ساز و آواز
84- ما گدایـان خیل سلطانیم/ شـهربند هوای جانانیم
محمدرضا شجریـان » نوا (مرکب خوانی) » ادامـه ی آواز و نی (نـهفت، عشاق، رهاب، فرود با تحریر بسته نگار، گردانیـه)
85- در وصف نیـاید کـه چه شیرین دهنست آن/ اینست کـه دور ازو دندان منست آن
علی رستمـیان » بامدادان » تصنیف سرو چمن (همایون)
سالار عقیلی » ارکستر سمفونیک تهران » آنکور (سالار عقیلی(
86- چه خوشست بوی عشق از نفس نیـازمندان/ دل از انتظار خونین دهن از امـید خندان
همایون شجریـان » قیژک کولی » ساز و آواز "بوی عشق"
87- بگذار که تا بگرییم چون ابر درون بهاران/ کز سنگ ناله (گریـه) خیزد روز وداع یـاران
شـهرام ناظری » بی قرار » تصنیف (وداع یـاران(
محمدرضا شجریـان » پیوند مـهر » قطعه ی ضربی (بگذار که تا بگرییم(
88- دو چشم مست مـیگونت ببرد آرام هشیـاران/ دو خواب آلوده بربودند عقل از دست بیداران
محمدرضا شجریـان » سرود مـهر » آواز بر روی قطعه ضربی "نجوا"
علی رستمـیان » چهارباغ » چهار مضراب سنتور و تنبک
محمد معتمدی » صوفی » شور، دشتی - ضربی بـه همراه آواز
89- فراق دوستانش باد و یـاران/ کـه ما را دور کرد از دوستداران
شـهرام ناظری » بی قرار » درآمد شور (فراق دوستانش باد) و آواز بار فراق دوستان (چوپانی(
90- خفته خبر ندارد سر بر کنار جانان/ کاین شب دراز باشد بر چشم پاسبانان
محمدرضا شجریـان » پیوند مـهر » ادامـه ی ساز و آواز
91- وه کـه جدا نمـیشود نقش تو از خیـال من/ که تا چه شود بـه عاقبت درون طلب تو حال من
حسام الدین سراج » دل آرا » نقش خیـال
همایون شجریـان » نقش خیـال » ساز و آواز "نقش خیـال"
سالار عقیلی » سعدی نامـه » تصنیف چهارگاه (خیـال)
92- بهست آن یـا زنخ یـا سیب سیمـین / لبست آن یـا شکر یـا جان شیرین
سالار عقیلی » سعدی نامـه » تصنیف چهارگاه(سیمـین)
93- ای چشم تو دلفریب و جادو/ درون چشم تو خیره چشم آهو
سالار عقیلی » سعدی نامـه » چهار مضراب تصنیف چهارگاه (زلف دلبند(
94- من از دست کمانداران ابرو/ نمـییـارم گذر بـه هر سو
سالار عقیلی » سعدی نامـه » تصنیف چهارگاه (گیسو کمند(
95- مـیبرزند ز مشرق شمع فلک زبانـه/ ای ساقی صبوحی درده مـی شبانـه
محمدرضا شجریـان » دستان » ادامـه ی آواز با کمانچه
96- هر بـه تماشایی رفتند بـه صحرایی/ ما را کـه تو منظوری خاطر نرود جایی
محمدرضا شجریـان » پیوند مـهر » ساز آواز
97- ای حسن خط از دفتر اخلاق تو بابی/ شیرینی از اوصاف تو حرفی ز کتابی
محسن کرامتی » سعدی خوانی (وشتن) » عاشقانـه ی دوم (شیرین)
98- سر آن ندارد امشب کـه برآید آفتابی/ چه خیـالها گذر کرد و گذر نکرد خوابی
محمدرضا شجریـان » درون خیـال » دیده بی خواب
99- همـه عمر برندارم سر از این خمار مستی/ کـه هنوز من نبودم کـه تو درون دلم نشستی
حسام الدین سراج » نازنین یـار » خمار مستی
محمد اصفهانی » برکت » پرنده
داود آزاد » لیلی نامـه » کـه هنوز من نبودم
100- مکن سرگشته آن دل را کـه دست آموز غم کردی/ بـه زیر پای هجرانش لگدکوب ستم کردی
محمدرضا شجریـان » آرام جان » ساز و آواز (بوسلیک افشاری و عراق)
101- گفتم آهن دلی کنم چندی/ ندهم دل بـه هیچ دلبندی
محمدرضا شجریـان » رندان مست » ساز و آواز ۲
102- بخت آیینـه ندارم کـه در او مـینگری/ خاک بازار نیرزم کـه بر او مـیگذری
محمد معتمدی » ابرو کمان » ساز و آواز (درآمد)
103- روی گشاده ای صنم طاقت خلق مـیبری/ چون بعد پرده مـیروی پرده صبر مـیدری
سیـامک شجریـان » طبیب دل » تصنیف تازه بهار
104- چون هست حال بستان ای باد نوبهاری/ کز بلبلان برآمد فریـاد بیقراری
سیدعبدالحسین مختاباد » شبانگاهان (بوی گل) » فریـاد بیقراری
105- خبر از عیش ندارد کـه ندارد یـاری/ دل نخوانند کـه صیدش نکند دلداری
غلامحسین بنان » آشنایی با شیوه آواز استاد غلامحسین بنان - آواز ابوعطا و افشاری » تصنیف یـاری، اجرای خصوصی، تاریخ اجرا ۱۳۳۵، تنبک
106- بسم از هوا گرفتن کـه پری نماند و بالی/ بـه کجا روم ز دستت کـه نمـیدهی مجالی
حسام الدین سراج » نازنین یـار » اسیر عشق
محمدرضا شجریـان » غوغای عشقبازان » تصنیف شور "در فراق"
حمـیدرضا نوربخش » آسمان » ساز و آواز ۴
107- ای دریغا گر شبی درون بر خرابت دیدمـی/ سرگران از خواب و سرمست از ت دیدمـی
سالار عقیلی » بادۀ نوشین » تصنیف تمنا
108- نگذشت درون دلم که تا تو بـه خاطر منی/ یک نفس از درون من خیمـه بـه در نمـیزنی
سالار عقیلی » تو کیستی؟ » مـهر گیـاه
علی خدایی » مژده باران » آتش اشتیـاق (تصنیف)
109- من چرا دل بـه تو دادم کـه دلم مـیشکنی/ یـا چه کردم کـه نگه باز بـه من مـینکنی
110- محمدرضا شجریـان » غوغای عشقبازان » آواز بر قطعه دیدار
شـهرام ناظری » بنمای رخ » تصنیف من چرا دل بـه تو دادم
111- ذوقی چنان ندارد بی دوست زندگانی/ دودم بـه سر برآمد زین آتش نـهانی
محمدرضا شجریـان » غوغای عشقبازان » آواز دیلمان
112- ندانمت بـه حقیقت کـه در جهان بـه که مانی/ جهان و هر چه درون او هست صورتند و تو جانی
شـهرام ناظری » بنمای رخ » ارکستر و آواز ۱
محمد اصفهانی » برکت » بر آتش (مقدمـه)
113- چشم رضا و مرحمت بر همـه باز مـیکنی/ چون کـه به بخت ما رسد این همـه ناز مـیکنی
محمدرضا شجریـان » غوغای عشقبازان » قطعه پنج ضربی
محمدرضا شجریـان » غوغای عشقبازان » ادامـه قطعه پنج ضربی
114- تا کی روم از عشق تو شوریده بـه هر سوی/ که تا کی دوم از شور تو دیوانـه بـه هر کوی
محمدرضا شجریـان » غوغای عشقبازان » ساز و آواز افشاری
امـیر محمد تفتی » شـهر بی صدا » ساز و آواز بیـات اصفهان
محمدرضا شجریـان » غوغای عشقبازان » ادامـه ساز و آواز
[حیف باشد کـه تو یـار من و من یـار تو باشم | موسیقی ما اگر با دل مهربان تو من از قاسم رفعتی]نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sun, 08 Jul 2018 18:32:00 +0000